M. Salih Eroğlu

Aile diye bir kavramın olmadığı (hatta anne-baba kelimelerinin müstehcen kelimeler olarak telakki edildiği), insanların kuluçka merkezlerinde belli toplumsal düzeylere göre "şartlandırılarak üretildiği" bir yer Cesur Yeni Dünya. Bir bilimkurgu roman olan kitabı okumaya başladığınızda biraz kafanız karışabiliyor. Çünkü yazar kurguladığı dünyaya ait çok fazla teknik terim kullanmış. Ama kitabın ilerleyen sayfalarında hikaye sizi içine çekiyor ve kendinizi o dünyanın içinde buluyorsunuz. Hoş, yaşadığımız dünyanın Huxley’in kurgusundan pek farkı da kalmadı sayılır aslında.  Hatta, bundan dolayıdır ki, kitabı bitirdikten sonra karşılaştığım manzara ve durumlardan mütevellit zihnimden hep bu cümle geçip duruyor: Cesur Yeni Dünya Kitaptan ilginç bulduğum satır ve paragrafları aşağıda bulabilirsiniz: “Sadece size genel bir fikir vermek için," diye açıkladı öğrencilere. Çünkü zaten işlerim zekice yapacaklarsa genel bir fikirleri olmak zorundaydı -ancak toplumun iyi ve mutlu üyele...

"Alçak Gönüllü Tahkikat” adını verdiğim soru sorma biçiminin tanımı şöyledir: Alçak Gönüllü Tahkikat birini konuşmaya teşvik etme, yanıtını henüz bilmediğiniz sorular sorma ve diğer kişiye duyulan merak ve ilgiye dayalı bir ilişki kurma sanatıdır. (s. 8) Özellikle yüksek risk taşıyan, bu yüzden güvenliğin son derece önemli olduğu iş kollarında iyi ilişiklerin ve hiyerarşi sınırları arasında sağlam bir iletişimin elzem olduğunu öğrendim. Uçak ve kimya sanayii kazalarında, sık görülmese de ciddi sonuçları olan nükleer santral kazalarında, NASA Challenger ve Columbia felaketlerinde ve Meksika Körfezi'ne British Petrol yakıt sızıntısında ortak bulgu, düşük rütbeli çalışanların kazayı engelleyebilecek ya da kazanın sonuçlarını hafifletebilecek bilgiye sahip olduğu, ama bu bilgilerin ya üst kademelere taşınmadığı ya görmezden gelindiği ya da umursanmadığı şeklindedir. Üst düzey yöneticilerle konuştuğumda, açık oldukları, astlarını dinlemek istedikleri ve onlardan gelen bilgiyi ciddi...

Robotların ilk kullanımı “rutin” operasyonel süreçleri devralarak üretimi verimli kılmaktı. Şu anki hedef “öngörülebilir” ve “uzmanlık gerektiren” işleri devralmak. Bir sonraki hedef de “strateji” gerektiren işleri devralmak olacak.  Tarihte hep "araç" rolündeyken, şimdi "otonom işçiler" haline gelen makineler/yapay zeka “insan gibi” olmaya başladığı zaman yönetimsel/idari alanlarda iş yapmaya başlayacaklar. Buna “yapay genel zeka” deniyor. Böyle bir yapay zeka olup olmayacağı ile ilgili bilim adamları arasında ihtilaf var. Tabii bütün bunlar olacak mı ve öngörüler doğru çıkacak mı hepsini zaman gösterecek.  Ekonomik anlamda yapay zekanın etkileri kesinlikle olacak. Bununla ilgili dünya sistemi bir tedbir alacak mı ve nasıl olacak net bir tablo yok. Ama kitapta yazar güzel öneriler ortaya atmış ve tartışmış. Tavsiye ederim.. Nobel ödüllü ekonomist Milton Friedman gelişmekte olan bir Asya ülkesine 1960'larda danışmanlık veriyormuş. Friedman'i büyük çaplı bir ...

Bu gece rüyamda geniş katılımlı bir proje toplantısında olduğumuzu görüyorum. Bir görevle (task) ilgili son tarihi (deadline) tartışıyoruz. Paydaşlardan bir kısmı gerçekçi olmayan bir tarih veriyorlar. Buna itiraz ediyorum. Ama sonuç değişmiyor. Toplantı çıkışı diğer proje yöneticisi arkadaşım "üst yönetime karşı kendilerini iyi göstermek ve 'biz görevimizi yaptık ama olmadı' diyebilmek için gerçekçi bir tarih vermiyorlar" diyor. "Sorumluluktan kaçıp topu taca atıyorlar yani" diyorum. Rüya burada bitiyor. Sabah uyanıp bu rüyayı hatırlayınca Saint-Exupery 'nin gerçekten yüksek bir bilinç düzeyini ifade eden " Her kişi herkesten sorumludur. Her kişi tek başına sorumludur. Her kişi tek başına herkesten sorumludur ." (Savaş Uçuşu, s. 116) sözünü hatırladım. Keşke hepimiz böyle bir sorumluluk bilincinde olsak. O zaman gerçekten işler rayında gider, projeler başarısızlığa uğramaz ve daha bir sürü pozitif etki sayabiliriz...

Bazen projeler tarihin tozlu sayfalarına terk edilir. Ne zorluklar aşılmıştır, ne bedeller ödenmiştir unutulur gider... Baron von der Goltz’un aşağıdaki satırları bize Hicaz Demiryolu Projesinde ne meşakkatlere katlanıldığına dair bir ipucu veriyor: Hicaz demiryolunun yapım tarihi Osmanlı ırkının dikkat çekici doğaçlama istidadını ve böylece Avrupa'da hak ettiği değer verilmeyen hayatta kalma kabiliyetini açıkça gösteriyor. Daha Şark'ta çalıştığım dönemde zor görevlere nasıl yetersiz vasıtalarla başlandığı, fakat bütün beklentilerin aksine iyi niyet, uyum kabiliyeti ve her engeli kolayca aşan naif bir sebatla sonunda bu görevlerin halledildiği beni çok kere şaşırtmıştır. İtinalı hazırlıklar yapmaya alışmış olan Avrupalılara yapılması imkânsız görünen şeylere pervasız bir cesaretle ve Allah'ın inayetine sığınarak başlanmış ve göründüğünden çok daha kolaylıkla üstesinden gelinmiştir. Bizim için bundan alınacak bazı dersler vardır. Fakat burada, hiçbir araç gereç, yiye...

Proje sponsorunun projeye ilgisi ve projenin tamamlanması noktasındaki iradesi projenin başarısı açısından önemli bir unsurdur. Hicaz Demiryolu Projesi ile ilgili anılarını kaleme alan Auler Paşa’nın yazmış olduğu kitaba önsöz yazan Baron von der Goltz, II. Abdülhamid Han’ın bu maddi ve manevi açıdan zor ve meşakkatli projeye sahip çıkmasının pozitif etkisini şöyle dile getiriyor: “ 1800 km uzunluğundaki hat büyük ölçüde tamamlanmak üzere. Bu, Türk milletinin padişah bir kere iradesini tebliğ edip kararından vazgeçmediğinde neleri yapmaya kadir olduğunun ispatıdır. ” Hicaz Demiryolu İnşa Edilirken Auler Paşa Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

PMP sınavına hazırlanırken Rita Mulcahy ’nin PMP Exam Prep isimli kitabından çok faydalanmıştım. Bu kitapta sınavda soruları cevaplarken göz önünde tutulması gereken ve Proje Yönetim Enstitüsünün (PMI) projelerinizi gerçekleştirdiğiniz kuruluşta, proje yöneticisinde, proje ekibinde ve paydaşlarda olduğunu varsaydığı bazı hususlar var. Rita bunları “ PMI-izm ” olarak isimlendiriyor. Bunların projeleriniz için doğru olduğunu varsaymanız ve cevaplarınızı ona göre vermeniz bekleniyor. Rita’nın PMI-izm notlarından “ PMI-izm ”leri PMP sınavına hazırlanan dostlara katkısı olur düşüncesiyle ve elimden geldiğince Türkçeye tercüme etmeye çalıştım. (Tercümede tespit ettiğiniz hatalı bir durum var ise geri bildirimlerinizden memnun olurum) Genel PMI-izm’ler Proje yöneticileri dünyayı kurtarabilirler; “harika” ve “muhteşem”dirler. Aynı zamanda çok yeteneklidirler. (“Yaşasın proje yöneticileri!”) Proje yöneticisi, kendi çıkarlarını değil, projenin çıkarlarını ön planda tutar...