Tarihin Tozlu Sayfalarındaki Projeler

Bazen projeler tarihin tozlu sayfalarına terk edilir. Ne zorluklar aşılmıştır, ne bedeller ödenmiştir unutulur gider... Baron von der Goltz’un aşağıdaki satırları bize Hicaz Demiryolu Projesinde ne meşakkatlere katlanıldığına dair bir ipucu veriyor:

Hicaz demiryolunun yapım tarihi Osmanlı ırkının dikkat çekici doğaçlama istidadını ve böylece Avrupa'da hak ettiği değer verilmeyen hayatta kalma kabiliyetini açıkça gösteriyor. Daha Şark'ta çalıştığım dönemde zor görevlere nasıl yetersiz vasıtalarla başlandığı, fakat bütün beklentilerin aksine iyi niyet, uyum kabiliyeti ve her engeli kolayca aşan naif bir sebatla sonunda bu görevlerin halledildiği beni çok kere şaşırtmıştır.

İtinalı hazırlıklar yapmaya alışmış olan Avrupalılara yapılması imkânsız görünen şeylere pervasız bir cesaretle ve Allah'ın inayetine sığınarak başlanmış ve göründüğünden çok daha kolaylıkla üstesinden gelinmiştir. Bizim için bundan alınacak bazı dersler vardır.

Fakat burada, hiçbir araç gereç, yiyecek, barınak, hatta su ve yakacak dahi bulunmayan ve binlerce kişinin, araştırmacının ve kültür öncülerinin yokluklarla dolu bir hayat geçirmek zorunda oldukları çölde, inşaat yapmak alışılmamış zorlukta bir iştir.

Hicaz Demiryolu İnşa Edilirken
Auler Paşa
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları